Chuyện học văn = ĐIỀU DỐI TRÁ TO BỰ

Ngày xưa, tôi vẫn còn nhớ như in những gì mình đã học. Tôi có một niềm thích thú rất tuyệt với văn học. Văn và những quyển sách đã làm những năm tháng 17 tuổi của tôi vô cùng ý nghĩa. Tôi dốc lòng học với một sự say mê và nhiều cảm xúc, theo cách của một đứa trẻ toàn tâm toàn ý.

Hồi ấy, tôi đã đi theo mẹ lên tận Sài Gòn, ngắm nghía những quyển “Tuyển tập Nguyễn Tuân”, “Giảng văn VH Việt Nam” , tôi si mê cuồng mê với Xuân Diệu, Tố Hữu, Huy Cận, Chế Lan Viên và tất tần tật những thứ gì trong sách văn có dạy. Chỉ khác một điều, nếu chỉ cần học trong sách một bài, tôi thường đi tìm thêm rất nhiều tác phẩm khác của những tác giả này để đọc, ngấu nghiến, mê cuồng.

Nhưng vào năm 20-21 tuổi gì đó, tôi bắt đầu nhận ra có một vài sự thật rất khác. Hình như những năm đó là thời gian Nguyễn Đăng Mạnh tung lên mạng quyển hồi kí gì đó của ông ta. Trong đó ông ta miêu tả Tố Hữu như một con lợn và thơ Hồ Chí Minh thì nhất định không phải thơ.

Khoảng thời gian ấy, tôi đã bắt đầu nhận ra vì sao Xuân Diệu với những câu thơ yêu nồng nàn trước kia, với biết bao mùa thu và hàng liễu lãng mạn đầy tươi mới thuở 1930, lại có thể hóa thân thành:

Khi yêu dấu, người ta càng làm chủ. 
Tổ quốc thành ca vũ của yêu đương; 
Công nghiệp kéo tiếng còi tầm vang nở, 
Nông nghiệp hoà hơi thở, lúa đưa hương.

(Khúc hát tình yêu và đất nước – 1963) – Xuân Diệu

Tôi cũng không ngờ một Chế Lan Viên với tuổi trẻ của “Điêu tàn” nổi loạn, say sưa khủng khiếp lại có thể có ngày hóa thành: “Con tàu này lên Tây Bắc anh đi không?”

Tôi càng không thể hiểu nổi vì sao thầy cô tôi có thể thao thao bất tuyệt giảng về cái sự thần diệu của Tố Hữu. Thơ Tố Hữu là cái khốn kiếp gì? Là những câu lục bát bịp bợm của một kẻ lấy thơ đi làm chính trị, một kẻ không hề hiểu biết gì hay ho ngoài cái trò ngồi vẽ ra những câu thơ 6 -8 để thiên hạ gào lên, la lên ở ngoài cuộc đánh đấm nào đó của họ. Sau này, tôi còn biết thêm, Tố Hữu là nhà thơ béo mập duy nhất vô cùng phủ phê và sung sướng với ơn mưa móc của Đảng, nhờ vào tài làm thơ 6 – 8 vô đối của mình.

Tôi rất thích mấy câu thơ sau của Tố Hữu:

“Mà nói vậy: “Trái tim anh đó

Rất chân thật chia ba phần tươi đỏ:

Anh dành riêng cho Đảng phần nhiều

Phần cho thơ, và phần để em yêu…”

Nó luôn luôn làm tôi nhớ đến một kẻ mập béo, và tất nhiên là yêu Đảng nhiều nhứt, nên sẽ được cho ăn no nhứt, để tha hồ mà hót véo von những câu 6 -8 cho hay.

Không biết có ai còn nhớ cái truyện “Mùa lạc” của Nguyễn Khải không? Cái câu chuyện mắc cười đó của ông ta không có một chút vẻ đẹp nghệ thuật nào, nó thật là chán, thật là nhảm, thật là khiên cưỡng.  Nhưng hồi đó, tụi tôi học là nó rất đẹp, cô Đào rất hay, dù mặt nhọn hoắt nhưng vẫn hay (sau này tôi vẫn éo hiểu vì sao cái từ “nhọn hoắt” ấy lại có thể là một từ tả đắt mà tụi tôi cứ phải nhai đi nhai lại mãi trong cái bài giảng văn).

Sau này thì tôi biết thêm là, à, các nhà văn, nhà thơ này thực ra cũng chẳng muốn viết như thế đâu, Đảng bắt họ viết vậy, kể cũng tội. Ai cũng nói với tôi như thế. Nhưng tôi thì nghĩ như vầy, nếu không cho viết như ý thì dẹp tiệm mẹ nó đi, đi kéo xe bò, làm công nhân, làm thợ mộc (bố tui làm thợ mộc thời bao cấp, vẫn sống tốt) có chết ai đâu. Sao cứ ở đó, ngồi đó, phủ phê, sung sướng, xong đẻ ra những cái thứ thơ văn vừa nói dối, nói xạo, vừa bịp bợm người đọc. Thế  mà vẫn cứ nổi tiếng mãi đến tận giờ này. Một ví dụ điển hình là ông Trần Đăng Khoa, dù giờ này ổng chẳng sáng tác gì sất và sách ổng viết người ta bảo ổng bịa nhưng mà ổng vẫn dùng danh tiếng “nhà thơ” đi kiếm tiền rất khỏe ở khắp nơi.  Tôi gọi khúc này là DỐI TRÁ Version 1.0

Nhưng kinh dị hợm hơn là mấy nhà nghiên cứu. Tôi vô cùng ngạc nhiên khi đọc cuốn hồi kí này của ông Nguyễn Đăng Mạnh. Vì trước đó tôi đã đọc quyển “Giảng văn Văn Học Việt Nam” – trong đó có rất nhiều bài của ổng. Tui còn nhớ rõ là ổng ca hát rất nồng nhiệt mấy ông nhà văn nhà thơ trong sách giáo khoa. Hồi đó tui còn thán phục ổng vô bờ bến là trời ơi, sao câu thơ vậy mà bình ra hay vậy, suy diễn logic dữ, tuyệt vời dữ. Xong sau này tôi đọc hồi kí, thấy ổng chửi mấy ông nhà văn nhà thơ y như vẽ biếm họa 😐 không heo thì bò, không tham quyền tham tiền thì cũng hèn hạ vô đối. Thậm chí, có rất nhiều đoạn, ổng coi thơ văn của mấy ông nhà văn kia chẳng ra gì. Vậy sao hồi trẻ ổng sản xuất mấy bài bình luận ca thán hay do dữ vậy trời? Xuất bản không biết bao nhiêu là sách nữa!

Sau này tôi mới biết hóa ra người ta chỉ kiếm sống thôi. Kiếm sống không có tội. Cái này gọi là DỐI TRÁ Version 2.0

Tuy nhiên, phải đến đỉnh cao của cái trò học văn phổ thông này, tôi mới nhận ra là tôi đã mất 7 năm trời ngu dốt, không hiểu vì cái gì mà cắm đầu đọc, cắm đầu si mê, cắm đầu đắm đuối với cái mớ thơ văn giẻ rách ấy. Sự vi diệu chính là ở đây.

Đó chính là các nhà soạn sách giáo khoa hùng vĩ của chúng ta. Họ chính là những người đã ngồi trên ngôi cao, liếc nhìn lũ trẻ con tụi tôi, xong thò tay vén váy, phệt lên sách vở một bãi, ấy là các bài học họ ban cho chúng tôi. Đứa nào cũng phải học hết! Hết Xuân Diệu thì tới Chế Lan Viên. Hết sự vĩ đại của Hoài Thanh thì tới thơ đi ỉa của Hồ Chí Minh hay. Hết Tố Hữu ngời ngời thì tới Nguyễn Khải xây dựng đất nước.

Mày muốn đậu tốt nghiệp hả? Phải phân tích cho tốt “Từ ấy” của Tố Hữu. Mày muốn đậu vào Nhân Văn đi học báo chí hả? Hãy học thuộc bằng hết cái lũ dẫn chứng trong cái tập bút kí Sông Đà vô cùng vớ vẩn và xạo ke của Nguyễn Tuân. Học cho hết! Học bằng hết.

Thế là tôi đã học bằng hết. Tôi đậu đại học. Và tôi thơ ngây nghĩ rằng họ nhất định là những tác giả vĩ đại nhất của thời đại chúng tôi. Cái đó là sản phẩm của các nhà giáo dục và soạn sách giáo khoa, tôi gọi là DỐI TRÁ Version 3.0

Sau này tôi còn biết thêm, ngoài miền Nam này, có hẳn một dòng văn học phát triển vô cùng rầm rộ, rực rỡ với đầy các tác giả giỏi hơn gấp trăm lần mấy cái bài đọc vớ vẩn trong sách giáo khoa của tôi. Nhưng thật kì lạ thay, cả 7 năm trung học và 4 năm đại học, thứ văn chương và báo chí duy nhất mà tôi được học đều của miền Bắc. Lũ soạn sách giáo khoa đã nhắm mắt cho qua luôn một vùng đất và cả một nền văn học quan trọng. Chúng thật có trách nhiệm với lớp trẻ.

Nếu bạn chỉ học và lớn lên với từng ấy sách vở, một ngày nào đó bạn sẽ nhận ra rằng, thứ văn chương họ đang dạy bạn là một bầu trời của những lừa dối. Đất nước ta hồi đó có chiến tranh, ai cũng anh hùng cả, nhưng ai cũng đau khổ hết. không có ai sướng lên cầm súng nã đạn vào người khác. không có ai thấy việc mò lên rừng lên suối là tươi mới ngời ngời “dành riêng cho Đảng phần nhiều” cả.

Giờ cũng vậy, người ta vẫn dạy tụi trẻ con những điều dối trá và những thứ thơ văn của các kẻ nói dối không biết ngượng ấy. Và họ chờ đợi là chúng tôi ra đời trở thành những người tử tế, biết nói thật, biết trân trọng và yêu quý lịch sử của họ.

Xin lỗi, lịch sử không có đất dành cho những kẻ nói dối, những nhà thơ bán linh hồn cho quỷ, không biết tôn trọng nghề viết của mình và sẵn sàng quay lưng lại với cuộc sống này đâu. Bởi có biết bao người khác, khi không viết được đã ngừng viết, để khỏi phải nói dối thêm, lừa thêm, anh Xuân Diệu hay bác Tố Hữu ạ!

Cũng đừng có ai mong đợi tụi trẻ con sẽ yêu văn học, yêu lịch sử, tới chừng nào lũ soạn sách giáo khoa dẹp hết mấy bài giảng vừa đạo đức giả vừa dối trá đó đi.

Và giờ đây, vào năm 25 tuổi, tội đang đọc “Quốc văn giáo khoa thư” của Trần Trọng Kim, trong ấy có 1 bài tập đọc thế này

KÍNH TRỌNG NGƯỜI GIÀ CẢ  Một lũ học trò ngồi xúm xít ở hàng nước, đang cười cười nói nói. Có một cụ già lưng còng, tóc bạc, cũng muốn vào hàng nước nghỉ. Nhưng mấy cái ghế chật ních cả rồi, cụ cứ loanh quanh (xa xẩn) đứng ở ngoài.Một cậu học trò ít tuổi nhất, thấy thế, vội vàng đứng ngay vậy, nhường chỗ mời cụ ngồi. Sau lại cầm hộ cả cái điếu đưa cho cụ hút thuốc. Mấy cậu ngồi bên cạnh, bây giờ cùng bảo nhau ngồi dồn lại cho rộng chỗ.Cụ già ăn thuốc xong, khen các cậu rằng: “Các cậu là học trò tràng nào, mà khéo học được những điều lễ phép như thế! Lão đây thật lấy làm quí hoá cái nết của các cậu”. Giải nghĩa: Xúm xít: tụ họp nhiều người lại một chỗ. Chật ních: không còn chỗ hở nào. Cầm hộ: cầm giúp (hộ là tiếng quen dùng ở miền Bắc). Ăn thuốc: (lối nói quen dùng ở miền Bắc) tức hút thuốc lào. Tràng:(tiếng quen dùng ngày xưa) trường. Lão: tiếng người già tự xưng.

Giờ thì tôi thấy, để làm trẻ con tử tế, có lẽ chỉ cần học đàng hoàng hết quyển sách này trong mấy năm cũng là được. Thế đi cho đẹp trời!

Khải Đơn

PS: Ai cũng nói dạo này blog mình tiêu cưc quá. Từ mai nghỉ lễ, mình vừa đi chơi sẽ vừa chỉ viết toàn về những điều tươi đẹp thôi 🙂 hí… hí.